Περιοδικό Διαβάζω, τεύχος 508 (Ιούνιος 2010)

Αφιέρωμα Ποδόσφαιρο και Λογοτεχνία

Οι Λευτέρης Καλοσπύρος και Γιάννης Δούκας διοργανώνουν έναν περίφημο ποδοσφαιρικο-λογοτεχνικό αγώνα όπου στο τερέν κατεβαίνουν συγγραφείς που έγραψαν για το ποδόσφαιρο αλλά και γνώστες του έργου τους, εκτός από τους ίδιους, όπως οι Γιάννης Η. Παππάς, Άγις Αθανασιάδης (Librofilo) και Στέλιος Μπασμπαγιάννης. Ευκαιρία να δούμε ξανά στο χορτάρι της γραφής τον Εντουάρντο Γκαλεάνο, που με τα Χίλια Πρόσωπα του Ποδοσφαίρου μας χόρτασε αναμνήσεις και περιστατικά του λατινοαμερικανικής μπάλας και τον Νίκ Χόρνμπι του οποίου ο Πυρετός της Μπάλας έβγαινε κατευθείαν απ’ την καρδιά ενός οπαδού. Που το μυαλό του καταλαμβάνεται από το προηγούμενο ή το επόμενο ματς της ομάδας του (εδώ της Άρσεναλ), που το ποδόσφαιρο του διέλυσε την κατάθλιψη των χρόνων του ’80. Αλλά ήταν το Εργοστάσιο Ποδοσφαίρου του Τζον Κίνγκ που μας έδειξε την πιο εφιαλτική πλευρά των χούλιγκανς για τους οποίους το ποδόσφαιρο είναι απλώς το πρόσχημα για να αλληλολιώσουν στο ξύλο σώμα με σώμα στις «αυτόνομες ζώνες». Σ’ ένα αποξενωτικό Λονδίνο ο φανατικός εδώ της Τσέλσι απλώς θέλει να ανήκει κάπου.

Ο Ρίτσαρντ Καπισίνσκι έχει αφηγηθεί πώς Ο Πόλεμος του ποδοσφαίρου μπορεί να αποκτήσει κυριολεκτική σημασία κι ένας αγώνας Ονδούρας – Σαλβαδόρ να πυροδοτήσει μια πραγματική πολεμική σύρραξη, ο Τζο Μακ Γκίνις πως μια μικρή επαρχιακή ομάδα ανεβαίνει στην ιταλική Serie B, ο Κριστιάν Οτέ πως κινείται ο χορός των εκατομμυρίων. Και για μια πλήρη θεωρητική θωράκιση θα μας περιμένει ο Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν και το Ποδόσφαιρο: Μια θρησκεία σε αναζήτηση θεού για να διαβάσουμε πώς το ποδόσφαιρο επιλέχθηκε από τις δημοκρατίες του 20ού αι. ως η ευλογημένη «νέα αφήγηση» που θα αναπλήρωνε το κενό μετά την κατάρρευση των «μεγάλων αφηγήσεων».

Σήμερα πλέον το σπορ χαίρει και της λογοτεχνικής εκτίμησης αλλά δεν ήταν πάντα έτσι: ειδικά στην Ελλάδα πολλοί «πνευματικοί» απέφευγαν να γράψουν ή να δείξουν σχετικές προτιμήσεις ή μανίες. Από τη στιγμή όμως που έπαθε να θεωρείται ταμπού, μελετήθηκε, ιστορήθηκε, έγινε ποίηση και μυθιστόρημα. Κι έτσι σήμερα έχουμε να επιλέξουμε από έναν όχι τεράστιο αλλά πάντως υπολογίσιμο αριθμό βιβλίων. Απ’ όλα όσα αναφέρονται εδώ, θυμάμαι πως απόλαυσα το εύρημα του Δημήτρη Μίγγα, 4 φίλοι να βρίσκονται στους τελικούς του Μουντιάλ από το 1970 ως το 2000 και να μοιράζονται όσα τους συνέβησαν στα ενδιάμεσα και την ιστόρηση των 44 ημερών του θρυλικού Μπράιαν Κλαφ στην Leeds (David Peace, Καταραμένη Ομάδα).

Στα αποδυτήρια του τεύχους, κάποιοι δεν παίζουν μπάλα αλλά διατρίβουν σε εξίσου δύσκολα αθλήματα: ο ιρλανδός συγγραφέας Τζον Μπάνβιλ εξομολογείται τα τι και τα πώς γραφών και εμπνεύσεων. Ο Robert McCrum βιβλιοδοτεί τα Παγκοσμικά [Globish]: Πώς η αγγλική γλώσσα έγινε η παγκόσμια γλώσσα. Αυτή η παγκοσμιοποίηση των αγγλικών, όπως και η χρήση των λατινικών στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, θα έχει ως αποτέλεσμα τα αγγλικά να αποσυντίθεται σε νέες, διαφορετικές μεταξύ τους γλώσσες ή θα δυναμώνει μια χρηστική γλώσσα 1.500 λέξεων που θα χρησιμοποιείται ως το απόλυτο επικοινωνιακό εργαλείο μεταξύ όλων των λαών; Εκτός αν καταλήξουμε όλοι στην μουγκότητα, οπότε μας περιμένει ένα ολόκληρο Χωριό του Βιβλίου στο Βέλγιο. Και μια κι εκτός από το τετραετές Μουντιάλ η έναρξη του θέρους σημαίνει και το μονοετή Βραβεία του περιοδικού, εδώ δημοσιεύονται ως συνήθως όλες οι ζουμερές συζητήσεις και οι ερεθιστικές αντεγκλήσεις που ανάβουν, όπως και οι κατάλογοι με τις αξιολογήσεις των κριτών, με τις αντιστοιχίες κριτή και επιλεγόμενου έργου να παραμένουν, ευτυχώς, μυστικές. [128 σελ.]

Πρώτη δημοσίευση: mic.gr