Αουτονταφέ. Περιοδική έκδοση του Διεθνούς Κοινοβουλίου των Συγγραφέων. Τεύχος 3/4 (Οκτώβριος 2004)

Όταν ακούω την έκφραση «η αντίσταση της διανόησης», θυμάμαι το σουβενίρ που έφερα από τα Κανάρια Νησιά: μια μεγάλη κόκκινη χνουδωτή πετσέτα μπάνιου με το πορτρέτο του Τσε Γκεβάρα επάνω. Στην «αντίσταση της διανόησης» ακούγεται η ηχώ του ’68 που αναστατώνει ευχάριστα το αίμα και κάνει τον αντιστεκόμενο κάπως νεότερο και σεξουαλικότερο. Άλλωστε είναι κάτι εντελώς ακίνδυνο, όπως το σεξ με δυο καπότες, γράφει εδώ ο πάντα αιρετικός Ρώσος συγγραφέας Βίκτορ Πελέβιν. Αλλά στον κανόνα του υπάρχουν δεκάδες εξαιρέσεις, κι αυτή η έκδοση είναι γεμάτη από αυτές.

Ο Τζωρτζ Στάινερ διασώζει μια ιστορία επί Μπρέζνιεφ: μια νεαρή Ρωσίδα ειδικευμένη στην ρομαντική αγγλική λογοτεχνία φυλακίστηκε σ’ ένα μπουντρούμι, χωρίς φως, χαρτί και μολύβι, εξαιτίας μιας ψευδούς καταγγελίας. Γνώριζε απ’ έξω τον Δον Χουάν του Μπάυρον και τον μετέφρασε μες το σκοτάδι, σε ομοιοκατάληκτους στίχους. Όταν βγήκε από τη φυλακή είχε χάσει το φως της αλλά υπαγόρευσε σε φίλη της τη μετάφραση, που θεωρείται μέχρι σήμερα η σημαντικότερη ρωσική μετάφραση του Μπάυρον. Ο Ενρίκε Βίλα Μάτας μας ξαναθυμίζει την ιστορία, μαζί με άλλες, για να υποστηρίξει: Πάντοτε θα είναι δυνατή η αντίσταση, πάντοτε θα παραμένει κάποιο νόημα, παρ’ όλες τις απόπειρες καταστροφής. Το τρίτο τεύχος του Άουτονταφέ που εκδίδεται ταυτόχρονα σε Βαρκελώνη, Παρίσι, Βιττόρια, Μόσχα, Λονδίνο, Νέα Υόρκη και Αθήνα καταγράφει όπως πάντα τον σύγχρονο πόλεμο κατά της ελεύθερης σκέψης και λογοτεχνίας, τις νέες μορφές λογοκρισίας και προπαγάνδας, τις αμέτρητες πνευματικές και λογοτεχνικές αντιστάσεις.

Τι να πρωτοδιαβάσει κανείς στο τεύχος: Συγγραφείς και πνευματικές προσωπικότητες από πλείστες χώρες συνθέτουν ένα «εγχειρίδιο πνευματικής επιβίωσης». Ο Κριστιάν Σαλμόν (Γαλλία), διευθυντής του περιοδικού, πρώτα ψάχνει το Σημείο Μηδέν της αφήγησης πλέον, ανιχνεύοντας στον Μυστικό Πράκτορα του Κόνραντ μια «φιλοσοφία της τρομοκρατίας»: το τέλειο τρομοκρατικό χτύπημα δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί ούτε να ιστορηθεί και πιο κάτω, παρουσιάζει μια παλαιότερη συνομιλία με τον Μποχούμιλ Χράμπαλ, εκείνο τον ακούραστο αντίπαλο της λογοκρισίας. O Κάρλος Φουέντες (Μεξικό) σκέπτεται πάνω στις λέξεις και τα ονόματα της εξουσίας, ο Vincenzo Consolo (Ιταλία) εντοπίζει την γλώσσα του φασισμού στον Ντ’ Αννούντσιο, Μαρινέττι κ.ά. Ο Ράσελ Μπανκς (ΗΠΑ) γράφει για τις συμμαχίες που αναπόφευκτα καλούμαστε να κάνουμε, η Florence Aubenas (Γαλλία) για την καταστροφή των αγαλμάτων του Βούδα από τους Ταλιμπάν, ο Nedim Gursel (Τουρκία) εξιστορεί τις καφκικές δικαστικές του περιπέτειες

Σεβάσμιες φωνές όπως ο Ναγκίμπ Μαχφουζ (Αίγυπτος) και ο Αλβάρο Μούτις (Μεξικό) συνυπάρχουν με συγγραφείς που φιλοξενούνται σε Πόλεις – Καταφύγια, όπως ο Syl Cheney-Coker (Σιέρρα Λεόνε), o Chenjerai Hove (Ζιμπάμπουε) ή που ζουν εξόριστοι σε άλλες χώρες, όπως οι Mehmed Uzun (Τουρκία), Spojmai Zariab (Αφγανιστάν), Abdellatif Laabi (Μαρόκο), Ariel Dorfman (Χιλή), ο πολύπαθος Νιγηριανός Wole Soyinka. Εκπροσωπούνται πλείστες χώρες: Ιράκ (η λογοκριμένη και περιθωριοποιημένη Alia Mamdouh), Αίγυπτος (Sonallah Ibrahim, Gamal Ghitany), Παλαιστίνη (Mourid Barghouti, Mahmoud Darwish), Μαυροβούνιο (Stanko Cerovic), Σερβία (Jovica Acin), Αργεντινή (Hector Tizon), Συρία (Adonis) και ξανά Γαλλία (Antoine Volodine, Helene Cixous.

Το εκτεταμένο κείμενο του καθηγητή Edward S. Herman για την χρήση της Ορουελικής γλώσσας αλλά και την διγλωσσία στην αμερικανική διακυβέρνηση και τα ΜΜΕ μόνο οργή μπορεί να προκαλέσει. Όπως και το τρίτο μέρος του τεύχους, αφιερωμένο στο Ημερολόγιο της χρονιάς της Svetlana Alexievich. Η Ουκρανή συγγραφέας που αποκαθήλωσε με τα γραπτά της τον σοβιετικό στρατό του Αφγανιστάν, κυνηγημένη ανελέητα από το καθεστώς του παράφρονος Λουκατσένκο ζει κι αυτή σε μια Πόλη Καταφύγιο κάπου στην Τοσκάνη. Αλλά με ανοσολογική ανεπάρκεια από ραδιενέργεια, από την οποία προσβλήθηκε κατά την συλλογή συνεντεύξεων στον μετα Τσέρνομπιλ «κόσμο». Η ντοκουμενταρισμένη γραφή της είναι υπεράνω περιγραφής. / Εκδόσεις Άγρα, 374 σελ., με πολλές φωτογραφίες.

Στις φωτογραφίες: Wole Soyinka, Svetlana Alexievich. Πρώτη δημοσίευση: http://www.mic.gr/.