Ανάμεσα σε λογοτεχνία και επιστήμη. Συνομιλία με τον Γκούσταβ Μούριν

Είστε ταυτόχρονα επιστήμονας και συγγραφέας. Είναι αυτές οι ιδιότητες αντίθετες μεταξύ τους ή μπορούν να συνδυαστούν; Με ποιο τρόπο η πρώτη προσδιορίζει την γραφή σας;

Ευτυχώς δεν είμαι ο μόνος με αυτή την φαινομενικά σχιζοφρενική ύπαρξη – αρκεί να αναφέρω τον Νομπελίστα Pete Medawer, τον Umberto Ecco ή τον Τσέχο ανοσολόγο και ποιητή Miroslav Holub. Ο τελευταίος στην Πράγα κάποτε μου είπε ότι δεν πρόκειται για δυο διαφορετικές δραστηριότητες αλλά για μια, με δυο διαφορετικές οπτικές γωνίες. Και οι δυο μελετούν τη ζωή με διαφορετικά εργαλεία και αμφότερες απαιτούν ατέρμονη περιέργεια. Η επιστήμη με έμαθε να έχω υπομονή να συλλέγω όλο το υποστηρικτικό υλικό και να το επιλέγω σωστά προτού αρχίσω να γράφω. Το μετά είναι μια άλλη ιστορία…

Μπορεί να υπάρξει σχέση ανάμεσα στη γραφή και στις Θετικές Επιστήμες και την Βιολογία ειδικότερα; Μπορείτε να θυμηθείτε περιπτώσεις όπου οι τελευταίες επηρέασαν την έμπνευσή σας, την επιλογή του θέματος, τον τρόπο γραφής ή και την γλώσσα σας;

Η λογοτεχνία είναι ένα ιδανικό μέρος για να τοποθετήσεις τις ιδέες εκείνες που δεν μπορείς να εκφράσεις στην επιστήμη, εξαιτίας των ορίων των επιστημονικών μεθόδων ή της έλλειψης οικονομικών πόρων για να προχωρήσεις. Η επιστημονική επικοινωνία είναι αυστηρά περιχαρακωμένη και η λογοτεχνία σε βοηθάει να δώσεις φωνή σε ιδέες που δεν μπορείς να παρουσιάσεις σε επιστημονικά κείμενα λόγω του ευάλωτου τους στα γεγονότα ή του απαραίτητου επιστημονικού σκεπτικισμού. Η λογοτεχνία μου δίνει μια ελευθερία να πετάω μέσα στο μυαλό μου, αλλά η επιστήμη αποτελεί μια σταθερή βάση για να προσγειώνομαι όταν είναι αναγκαίο.

Είναι εφικτή η αντίθετη λειτουργία, δηλαδή η επίδραση της Λογοτεχνίας στις Επιστήμες;

Υπήρχαν ελπίδες ότι η επιστημονική φαντασία θα αποτελέσει ένα υποσχόμενο πεδίο πειραματισμών πάνω σε ιδέες (με την ευκαιρία, μια δημοφιλής μέθοδος εργασίας του Αϊνστάιν) που αργότερα μπορούν να διερευνηθούν από την επιστήμη. Φοβάμαι πως η επιστήμη κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο απ’ όσο ονειρεύτηκαν ποτέ οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας. Πρόκειται για την ιδέα του βιβλίου μου Just Like the Gods, με πολλά παραδείγματα από τις καθημερινές μας ζωές. Και στο δοκίμιό μου Poetry of Information παρουσιάζω τον τρόπο με τον οποίο η επιστήμη επηρεάζει ακόμα και το λεξιλόγιο της ποίησης. Τώρα φαίνεται σαν μονόδρομος, αλλά ποιος ξέρει….

Η ανάγνωση κειμένων σου μπροστά σε ακροατήριο προσδίδει ‘προφορικές’ εκδοχές του; Σε ποια έκταση αποτελεί αυτό μια διαφορετική λειτουργία όσον αφορά την λογοτεχνική πρόσληψη και κατανόηση;

Είχα κάποιες αναγνώσεις στο εξωτερικό με ενδιαφέρουσα ανταπόκριση από το ακροατήριο. Αλλά πρέπει να ομολογήσω πως δεν μου αρέσει να διαβάζω τις ιστορίες μου. Προτιμώ το story-telling. Μου προσφέρει μια ευθεία επικοινωνία με το κοινό και η ιστορία μοιάζει να επαναδημιουργείται την δεδομένη χρονική στιγμή και για τους συγκεκριμένους ανθρώπους. Εξάλλου οι αντιδράσεις τους μου δείχνουν στοιχεία για καίρια σημεία του κειμένου και με οδηγούν σε σωστές λύσεις. Έτσι, εκείνες τις στιγμές, το ακροατήριο γίνεται ο συν-συγγραφέας των ιστοριών μου.

Και δυο ακόμα αμετάφραστες ερωταποκρίσεις για το Πανδοχείο μας:

About festivals as this one: are they beneficial for writers andreaders and how?

I had opportunity to participe at several writers festivals and found it refreshing in my writer´s work. First of all you meet interesting colleagues, learn how to present your work and meet readers in nice atmosphere. After the months of authors solitude, it is welcomed.

Reciting your text in front of some audience: Do you often give ‘oral aspects’ of your work and why? In what extent is it a different procedure as regards literature engaging and understanding?

I had quit a bit of readings abroad with a good response from audience. But I must say that I do not like to read my stories, I prefer story-telling. It gives to me a direct contact with audience and in optimal situation it looks like the story is re-born just now and just for these people. Beside the fact that their reactions are showing me an important parts of the story and leading me to the right points. So, for that moment audience is like co-author of my stories.

Πρώτη δημοσίευση: Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, τ. 554, 29.5.2009 (με εξαίρεση τις 2 τελευταίες ερωταποκρίσεις)